Kanarya Kanser Erken Teşhis Merkezi’nde kanser erken teşhisi ve kestirim stratejileri üzerine yürütülen çalışmalarda iki Türk bilim beşerinin muvaffakiyetleri dikkati çekiyor.
İsmini evvelce ziyanlı gazların tespiti için madenlere götürülen kanaryalardan alan merkezde, Türk bilim insanları da kanserin “kanaryası” olmak için çalışıyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın da hafta başında ziyaret ettiği merkezde, Türk bilim insanları Prof. Dr. Utkan Demirci ve Doç. Dr. Gözde Durmuş’un çalışmaları ve geliştirdiği teknoloji kanserin erken teşhisi için umut oluyor.
Demirci, kanser nanovesiküllerini ve egzozomları kandan ayırarak kanserin erken teşhisi üzerine çalışıyor. Bu vesiküller gözle yahut mikroskopla görülemeyecek kadar küçük olmalarına karşın kanser üzerine çok pahalı bilgiler içeriyor. Durmuş’un çalışmaları ise “manyetik uçurma” teknolojisiyle kanser hücrelerini kandan tespit edebiliyor.
AMAÇ, ERKEN EVREDE TEŞHİS
Stanford Üniversitesi Kanarya Kanser Erken Teşhis Merkezi’ndeki çalışmalara liderlik eden Prof. Dr. Utkan Demirci, kanseri daha görüntüleme aygıtlarının göremediği çok erken bir evrede yakalamayı amaçladıklarını söyledi.
Demirci, “Çağımızın en büyük sıhhat sorunlarından biri olan kanseri erken teşhisle bir kademe daha tahlile yaklaştırmayı hedefliyoruz” dedi.
Manyetik uçurma teknolojisine ait de bilgi veren Demirci, Doç. Dr. Gözde Durmuş’un geliştirdiği bu teknolojinin kanser hücrelerini manyetik bir alanda yükselterek ayırdığını anlattı.
Demirci, merkezde üzerinde çalışılan teknolojilerden birinin de kanda dolaşan nano boyuttaki gözle yahut ışık mikroskoplarıyla dahi görülemeyen parçacıklar incelenerek bunların hangilerinin kanser hücrelerinden geldiğine bakılmasına yönelik bir teknoloji olduğunu kaydetti.
FARKLI ALANLARA KATKILARI VAR
Geliştirdikleri ve ürünleşen birçok teknolojileri olduğuna işaret eden Demirci, bunların bir kısmının da tüp bebek alanında olduğunu aktardı. Demirci, “Geliştirdiğimiz teknolojiler farklı alanlara katkıda bulunabiliyor” dedi.
Tüp bebek alanında geliştirilen teknolojinin de Türkiye’de “mikroakışkanlı tüp bebek” ya da “çip bebek” diye bilinen sperm seçme teknolojisi olduğunu belirten Demirci, bunun da faal olarak Türkiye’de de kullanıldığını tabir etti.
Doç. Dr. Gözde Durmuş da Radyoloji Kısmının Moleküler Görüntüleme Ünitesinde hastalıkların erken teşhisi üzerine araştırmalar yaptıklarını söyledi.
Kanarya Kanser Erken Teşhis Merkezi’nin ana maksadının kanserin erken teşhisi olduğunu belirten Durmuş, Moleküler Görüntüleme Ünitesinde ise geliştirdikleri teknolojileri hem kansere hem de dünya sıhhatini tehdit eden bulaşıcı hastalıklara uyguladıklarını anlattı.
Durmuş, “manyetik uçurma” ya da “manyetik levitasyon” ismini verdikleri teknolojide iki mıknatıs kullanarak çok büyük bir manyetik alana gerek kalmadan hücreleri havada asılı bir biçimde durdurabildiklerini kaydetti.
ALMANYA VE ABD’DE DENİYORLAR
Yaptıkları araştırmalarda kanser hücrelerinin kandaki kırmızı ve beyaz kan hücrelerinden farklı olarak havaya uçtuğunu belirten Durmuş, kanser hücrelerinin yoğunluklarının daha hafif olması nedeniyle daha fazla havaya uçabildiğini ve bu formda kandan tespit edilebildiklerini aktardı.
Durmuş, geliştirdikleri teknolojinin deneme kademesinde olduğunu belirterek, Almanya ve ABD’de kimi kanser araştırma merkezlerinde denendiğini ve gelen reaksiyonların olumlu olduğunu tabir etti.
Söz konusu teknolojinin kullanımı için ABD’de birtakım onayların alınması gerektiğini kaydeden Durmuş, şunları kaydetti:
“Bizim yapmaya çalıştığımız şey; birinci başta araştırmacılara bu hücreleri kandan tespit edip çok kolay bir biçimde ayrıştırarak onların biyolojilerini anlayabileceği bir alet geliştirmek. Şu anda piyasada bu hücreleri kandan çok kolay ve verimli bir biçimde ayrıştırabilen çok fazla teknoloji yok. Birinci baştaki hedefimiz kanser araştırmalarına yardım etmek ve birebir vakitte da bahsettiğim onayları alıp tahminen kanser merkezindeki hekimlerin kullanabileceği bir hale getirmek.” (AA)